Voordat u begint te lezen kijkt u best even naar deze korte inleiding.
Spondyloartritis of SpA is in vele opzichten een complexe reumatologische aandoening. Het is een auto-immuunziekte. De pathologische aangrijpingspunten zijn zowel de enthese, als het kraakbeen en de synovia of gewrichtsslijmvlies. De oorzaak is niet bekend. De ziekte begint sluipend, niet plots. SpA heeft een chronisch karakter, met een intermittent verloop: opstoten en perioden van minder ziekte-activiteit wisselen elkaar af. De ziekte treedt asymmetrisch op: aan één zijde van het lichaam.
Naar schatting 0,5% van de Belgische bevolking lijdt aan SpA. Er zijn meer mannen dan vrouwen met de diagnose. SpA is een aandoening met genetische voorbeschiktheid. De diagnose wordt pas laat gesteld: gemiddeld 6,5 jaar na de eerste symptomen. De eerste ziektetekenen kunnen erg variabel zijn en treden op vóór de leeftijd van 40 jaar, meestal tussen 15 en 30 jaar.
Aanvullend labo-onderzoek kan afwijken, maar ook normaal zijn. Voor meer informatie hierover klikt u hier.
Velen zijn er van overtuigd dat HLA-B27 kenmerkend is voor SpA. HLA-B27 is positief bij 90% van de patiënten, 10% is echter HLA-B27 negatief.
De behandeling is niet oorzakelijk dus niet genezend, maar zowel beweging (als basis van de aanpak), als de optimalisatie van medicamenteuze therapie kunnen de levenskwaliteit duidelijk bevorderen.
Ontdek meer informatie:
Spondylitis is de medische term voor wervelontsteking
De familie spondyloarthropathie
Reumatische spondylitis is een auto-immuunziekte
Reumatische spondylitis is een inflammatoire aandoening
Wat is een inflammatie of ontsteking?
Het begrip inflammatoire pijn
Spondylitis is de medische term voor wervelontsteking
Algemeen gesproken is een ontsteking een lichaamsreactie op een schadelijke prikkel. Die prikkel kan komen van een infectie door een virus, bacterie, schimmel of parasiet, of veroorzaakt worden door overbelasting, of voortkomen uit een fout van je immuunsysteem. Bij reumatologische spondylitis wordt de ontsteking veroorzaakt door auto-immuunstoffen.
De familie spondyloarthropathie
(vertaald van de website van de ‘ Assessment of Spondyloarthritis Expert Group’ www.asas-group.org)
In het woord spondyloarthritis zitten de termen ‘spondylos’ (Grieks voor wervel) en arthron (Grieks voor gewricht). De uitgang –itis wijst op een ontsteking.
Spondyloartritis is de verzamelnaam voor een groep ziekten waarbij de ruggenwervels en gewrichten ontstoken raken. De afkorting die er vaak voor gebruikt wordt is SpA (SpondyloArtritis).
Het woord spondyloarthropathie heeft als laatste deel -pathie, wat duidt op “ziekte” in meer algemene zin: naast problemen van gewrichtsontsteking kunnen ook andere fenomenen optreden in andere weefsels. Aandoeningen van ogen, huid, darmen, … die samen kunnen voorkomen met spondyloarthritis maken op die manier een onderverdeling in de familie.
Een bijzondere deelgroep van de familie spondyloarthropathie is ankyloserende spondylitis of ziekte van Bechterew, die zich kenmerkt door ankylose of beenderige vergroeiing. Ontsteking kan behandeld worden; vergroeiingen zijn onomkeerbaar. Vroege diagnose en correcte behandeling kunnen het ziekteproces afremmen en de evolutie naar benige vergroeiing of ankylose uitstellen of stopzetten.
Links: normale wervels, midden ontstoken wervels, rechts wervels met ankylose
( aangepast van : www.webmd.com)
Bij medische beeldvorming zijn de structurele letsels op conventionele RX pas laattijdig, na enkele jaren, zichtbaar. CT-onderzoek beschrijft meest nauwkeurig benige afwijkingen, maar acute inflammatie is enkel op te sporen met NMR=MRI. Syndesmofyten zijn een typisch radiologisch, maar pas in een laat stadium van de ziekte voorkomend, verschijnsel. Naast abnormale botvorming bij AS is het overige bot onderhevig aan osteoporose.
Reumatische spondylitis is een auto-immuunziekte
SpA als auto-immuunziekte
(http://fbreasearch.org)
Het immuunsysteem of “de afweer” is bedoeld als verdediging van het lichaam tegen aanvallen door een vijand van buitenaf, zoals virussen en bacteriën.
Bij een auto-immuunziekte daarentegen maakt het lichaam antistoffen tegen de eigen weefsels. Een voorbeeld daarvan is diabetes, waarbij auto-immuunstoffen roofbouw plegen op de eigen lichaamscellen die insuline aanmaken. De aanmaak van antistoffen begint door een tot nu toe onbekende oorzaak. Auto-immuniteit is deels genetisch bepaald (klik hier voor meer informatie over de rol die erfelijkheid in dit verhaal speelt). De auto-antistoffen bij SpA richten zich op meerdere doelwitten: zowel de enthese, als het kraakbeen en de synovia.
Meer informatie over enthese, kraakbeen en synovia vindt u hier.
Spondyloartritis is een inflammatoire aandoening
Schema reumatische aandoeningen ( VVSA)
Reuma wordt in de volksmond vaak gelijkgesteld met artrose. Reumatologie omvat echter zo’n 200 verschillende aandoeningen.
Een belangrijk onderscheid is of de reuma wordt veroorzaakt door slijtage of door ontsteking (zie de figuur hiernaast).
- Artrose is een slijtage- of verouderingsproces door overbelasting, dat bij iederéén voorkomt vanaf de leeftijd van pakweg 40 jaar.
- Inflammatoire reumatologische problemen treden niet op als teken van veroudering, maar beginnen op jongere leeftijd. Inflammatoir reuma berust op ontsteking.
Reuma is dus niet alleen voor oudjes!
Hoe uit inflammatie of ontsteking zich?
Vijf belangrijke tekens van ontsteking
( www.slideshare.net)
De 5 klassieke tekenen van ontsteking zijn warmte, roodheid, zwelling, pijn en functieverlies. Dit geldt voor elke ontsteking, onafhankelijk van de oorzaak van ontsteking.
Bij spondyloartritis, zeker in de beginfase, springt vooral pijn naar de voorgrond. Roodheid en zwelling zijn uitwendig niet makkelijk te merken bij aantasting van wervel- en/of bekkengewrichten; ontsteking van een knie bijvoorbeeld gaat wel gepaard met zichtbare zwelling en roodheid.
Het begrip inflammatoire pijn
Het pijnpatroon van inflammatie is theoretisch sterk verschillend van het pijnpatroon door overbelasting (mechanisch) pijnpatroon. In de praktijk is dit onderscheid niet altijd even makkelijk te maken. Mechanische pijn neemt af door te rusten en neemt toe na bewegen. Inflammatoire pijn daarentegen stopt niet door rust maar neemt af door beweging.
Doe hier de zelftest (under construction)!
Verloop van spondyloartritis
Het verloop van SpA
( VVSA)
Het ziektebegin is sluimerend, niet plots.
Spondylitis is chronisch: dat wil zeggen lang durend. De ziekte bestaat levenslang en er is geen genezing (wel kunnen de symptomen bestreden worden).
Het verloop van de ziektetekenen is intermittent. Er zijn opstoten van ontsteking, die gepaard gaan met een toename van de klinische tekenen, en perioden van minder ontsteking, waarbij de klinische tekenen minderen. Dit noemt men de wisselende graad van ziekte-activiteit. Soms herken je voor jezelf een uitlokkende factor bij het begin van een opstoot, maar meestal is het tijdsverloop onvoorspelbaar.
Spondyloartritis treedt asymmetrisch op: aan één zijde van het lichaam. Ofwel ontsteekt een kniegewricht links, ofwel rechts. Niet gelijktijdig links + rechts.
Ter vergelijking van links naar rechts: pijnpunten bij artrose, reumatoïde artritis, spondylitis.
van links naar rechts Artrose (slijtage symmetrisch), Reumatoïde Artritis (inflammatoir symmetrisch) en Spondyloartritis (inflammatoir asymmetrisch)
De gewrichtsontsteking kan wel alternerend optreden: dan eens links, dan eens rechts. Een voorbeeld is de alternerende bilpijn bij spondylitis door ontsteking afwisselend links en rechts van de bekkengewrichten.
Auteur: Dr. B. Liekens, 09-03-2015 (laatste aanpassing 29-12-2015)
Leden en geregistreerde gasten kunnen hier een meer uitgebreide beschrijving lezen.