Medisch Uitgebreid – Opvolging

Het natuurlijk verloop bij AS is intermittent qua inflammatoire opstoten, en als acute perioden van inflammatie chronisch worden, treedt in een laattijdig stadium van de ziekte onomkeerbare benige vergroeiing of ankylose op.

In 1994 werden in het Royal Hospital for Rheumatic Diseases in Bath, Groot-Brittannië scoresystemen voor AS ontworpen. Deze tests worden gebruikt om de toestand van de patiënt te evalueren en op te volgen. Het zijn meetinstrumenten voor, onder andere, de efficiëntie van behandelingen.

Via anamnese of vraaggesprek gebruikt de reumatoloog volgende scoresystemen:

1. BAS-G score
2. BASDAI score
3. BASFI score
4. ASQoL

Via klinisch onderzoek gebruikt de reumatoloog volgende meetinstrumenten:

1. BASMI score
2. Thorax-expansie test

Anamnese of vraaggesprek

De BAS-G score

Voor artsen die snel wilden werken, werd in 1996 een “snelscore” ontworpen: Bath Ankylosing Spondylitis Patient Global Score (BAS-G).

Er wordt aan de patiënt gevraagd om op een lijn, die gaat van “geen” tot “zeer ernstig” aan te duiden in welke mate de aandoening een invloed heeft gehad op het algemeen welbevinden:
1. de voorbije week
2. de voorbije zes maanden.

Niet alleen is deze score erg beperkt in evaluatie van de gezondheidstoestand; de aanduiding op de lijn gebeurt ook vrij lukraak. Daarom werden uitgebreidere vragenlijsten opgesteld.

Klik op de figuur voor een pdf van de vragenlijst

De BASDAI-score

BASDAI staat voor Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index.

Deze score evalueert de graad van ziekte-activiteit en wordt gebruikt als beoordelingsmethode voor het toekennen van goedkeuring tot terugbetaling van anti-TNF-therapie (vereist een score van minstens 4).

De patiënt moet 6 vragen beantwoorden met een waarde tussen 0 (afwezig) en 10 (zeer uitgesproken). De totaalscore is de optelsom van 1 tot 4, en (5+6):2.

Klik op de figuur voor een pdf van de vragenlijst

De BASFI-score

BASFI staat voor Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index.

De patiënt moet 10 vragen beantwoorden met een waarde tussen 1 (makkelijk) en 10 (onmogelijk). De totaalscore, van 10 tot 100, wordt gedeeld door 10. Hoe hoger de score, des te beperkter de functie.

Klik op de figuur voor een pdf van de vragenlijst

De ASQoL

Voor het bepalen van de levenskwaliteit van een patiënt bestaan vele internationaal gevalideerde scoresystemen op basis van vragenlijsten. Voor AS werd daarvoor een speciale lijst van 18 vragen opgesteld: ASQoL-vragenlijst (Ankylosing Spondylitis Quality of Life).

Hoe meer vragen met “ja” worden beantwoord, des te lager is de levenskwaliteit.

Klik op de figuur voor een pdf van de vragenlijst

Klinisch onderzoek: enkele typische follow-up onderzoeken

Tijdens het klinisch onderzoek gebeuren metingen door de arts op de patiënt. Die metingen worden in een scoresysteem ingevoegd.

De BASMI

BASMI staat voor Bath Ankylosing Spondylitis Metrology Index. De interpretatie van de BASMI kan gebeuren in een 2 punten of 10 punten systeem. Voor het 10-punten systeem kan daarnaast nog voor een lineaire ingave worden gekozen.

 

 

 

 

 

Klik op de figuur voor een pdf van de vragenlijst (links BASMI-10, recht BASMI-lin)

 

 

De criteria voor BASMI-2 en BASMI-10 staan in de tabellen hieronder

 

Om de BASMI-score te bepalen, wordt de beweeglijkheid van wervelkolom en heupen gemeten aan de hand van 5 klinische metingen:

1. lateroflexie lumbaal
2. tragus-to-wall test
3. lumbale flexie: modified Schober index
4. maximale intermalleolaire afstand
5. goniometrie cervicale rotatie

lateroflexie lumbaal

vingers houden, symmetrie beoordelen, indruk van range of motion (ROM)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. hielen en rug tegen de muur; knieën gestrekt, geen vooroverbuigen romp
2. markeer de vingertop van de middenvinger op de dij
3. zijwaarts buigen, zonder beweging in schouders of heupen, markeer opnieuw
4. noteer het verschil tot op 0.1cm nauwkeurig

Er wordt links en rechts gemeten.

tragus-to-wall test

De patiënt staat met de hielen en zo gestrekt mogelijke rug tegen de muur, de kin in normale houding, en kijkt vooruit.

1. Occiput-to-wall test: de afstand van het achterhoofd tot de muur (zwarte pijl in figuur)
2. Tragus-to-wall test: afstand van de tragus (kraakbeen voor gehoorgang; witte pijl in figuur) tot de muur

lumbale flexie: modified Schober index

Deze test meet de rekbaarheid van de lumbale wervelzuil.

1. markeer op de middellijn het gewricht L5-S1 dat zich bevindt op de lijn die beide spinae iliacae posteriores superiores (SIPS) verbindt
2. duid 10 cm erboven ook een lijn
3. laat de patiënt voorover buigen en meet opnieuw de afstand tussen de 2 markeerpunten
4. noteer het verschil tot op 0,1 cm.

De normaalwaarde ligt hoger dan 4.0 cm.

Sommige artsen vragen aan de patiënt om staande, met gestrekte knieën, voorover te buigen om de afstand te meten tussen de vingertoppen en de grond.

• Dit maneuver is echter geen betrouwbare test voor de beweeglijkheid van de lumbale wervelzuil :
• Hij kan een vals negatief beeld geven: sommige patiënten met langdurig AS kunnen nog met vingertippen aan de grond, zelfs bij forse verstijving van  de rug, door compensatie vanuit de heupgewrichten
• Hij kan vals positief zijn door korte hamstrings – in dit geval wordt er door de patiënt pijn ervaren achter het bovenbeen

De bedoeling van deze test is om te zien of de hele rug een harmonieuze flexie vertoont (een deel van de wervelzuil kan stug zijn).

intermalleolaire afstand

Deze test kan worden uitgevoerd in staande houding of in rugligging. Er gebeurt een meting van de abductie in de heup.

Abductie van de heup kan ook in zijligging worden gedaan: optillen=abductie.

goniometrie cervicale rotatie

Cervicale rotatie is de beweging die je halswervelzuil uitvoert bij het draaien van het hoofd naar links en rechts.

Thorax-expansie test

1. lintmeter ter hoogte van tepellijn
2. meet het verschil op tot op 0.1cm nauwkeurig, tussen in- en uitademing
3. als de patiënt tijdens het uitvoeren van de test pijn ervaart door de diepe in- en uitademing, dient men bedacht te zijn op pijn:
   -t.h.v. de sternocostale gewrichten: plastronpijn
   -t.h.v. de costovertebrale gewrichten (aanhechting ribben aan wervelzuil)

De normaalwaarde ligt hoger dan 4.0cm

 
 
 
Auteur: Dr. B. Liekens, 09-03-2015